Kolesterol nedir? Kolesterol Belirtileri Nelerdir?

Göz Atın

En Hafif Sigara Markaları ( İçimi Hafif Sigaralar)

İstanbul’da En İyi Çocuk Doktoru

Prospan Öksürük Şurubu Neden Yasaklandı

Yüksek Kolesterol Nedir

Kolesterol kanınızda bulunan mumsu bir maddedir. Vücudunuzun sağlıklı hücreler oluşturmak için kolesterole ihtiyacı vardır, ancak yüksek kolesterol seviyeleri kalp hastalığı riskinizi artırabilir.

Yüksek kolesterol ile kan damarlarınızda yağ birikintileri gelişebilir. Sonunda, bu birikintiler büyür ve arterlerinizden yeterli kan akmasını zorlaştırır. Bazen, bu birikintiler aniden kırılabilir ve kalp krizi veya felce neden olan bir pıhtı oluşturabilir.

Yüksek kolesterol kalıtsal olabilir, ancak bu genellikle önlenebilir ve tedavi edilebilir hale getiren sağlıksız yaşam tarzı seçimlerinin sonucudur. Sağlıklı bir diyet, düzenli egzersiz ve bazen ilaç, yüksek kolesterolü azaltmaya yardımcı olabilir.

Belirtiler

Yüksek kolesterolün hiçbir semptomu yoktur. Kan testi, sahip olup olmadığınızı tespit etmenin tek yoludur.

Ne Zaman Doktora Görünmeli

Kolesterol testiniz olup olmadığını doktorunuza sorun. Kalp hastalığı için risk faktörü olmayan çocuklar ve genç yetişkinler genellikle 9 ve 11 yaşları arasında bir kez ve 17 ve 19 yaşları arasında tekrar test edilir. Kalp hastalığı için risk faktörü olmayan yetişkinler için tekrar test genellikle beş yılda bir yapılır.

Test sonuçlarınız istenen aralıklar dahilinde değilse, doktorunuz daha sık ölçüm yapılmasını önerebilir. Ailenizde yüksek kolesterol, kalp hastalığı veya sigara, diyabet veya yüksek tansiyon gibi diğer risk faktörleri öyküsü varsa doktorunuz daha sık testler önerebilir.

Nedenler

Kolesterol, proteinlere bağlı kan yoluyla taşınır. Bu protein ve kolesterol kombinasyonuna lipoprotein denir. Lipoproteinin taşıdıklarına bağlı olarak farklı kolesterol türleri vardır. Onlar:

• Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL). LDL veya “kötü” kolesterol, kolesterol partiküllerini vücudunuzda taşır. LDL kolesterol arterlerin duvarlarında birikerek sert ve dar hale gelir.
• Yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL). HDL veya “iyi” kolesterol, fazla kolesterolü alır ve karaciğerinize geri götürür.

Bir lipit profili tipik olarak kandaki bir yağ türü olan trigliseritleri ölçer. Yüksek bir trigliserit seviyesine sahip olmak, kalp hastalığı riskinizi de artırabilir.

Kontrol edemediğiniz faktörler – hareketsizlik, obezite ve sağlıksız beslenme – yüksek kolesterol ve düşük HDL kolesterolüne katkıda bulunur. Kontrolünüz dışındaki faktörler de rol oynayabilir. Örneğin, genetik makyajınız hücrelerin kanınızdan LDL kolesterolü etkili bir şekilde uzaklaştırmasını engelleyebilir veya karaciğerinizin çok fazla kolesterol üretmesine neden olabilir.

Risk faktörleri

Kötü kolesterol riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır:

• Kötü beslenme.

  Hayvansal ürünlerde bulunan doymuş yağ ve bazı ticari olarak pişmiş çerezlerde ve krakerlerde ve mikrodalga patlamış mısırda bulunan trans yağlarda yemek, kolesterol seviyenizi yükseltebilir. Kırmızı et ve tam yağlı süt ürünleri gibi kolesterolü yüksek gıdalar da kolesterolünüzü artıracaktır.

• Obezite.

  Vücut kitle indeksinin (BMI) 30 veya daha fazla olması sizi yüksek kolesterol riskine sokar.

• Egzersiz eksikliği.

  Egzersiz, vücudunuzun HDL’sini veya “iyi” kolesterolünü artırmaya yardımcı olurken LDL’nizi oluşturan parçacıkların boyutunu veya daha az zararlı hale getiren “kötü” kolesterolü artırır.

• Sigara içmek.

  Sigara içmek kan damarlarınızın duvarlarına zarar vererek yağ birikintilerini biriktirmeye daha yatkın hale getirir. Sigara içmek ayrıca HDL veya “iyi” kolesterol seviyenizi düşürebilir.

• Yaş.

  Yaşlandıkça vücudunuzun kimyası değiştiği için yüksek kolesterol riskiniz artar. Örneğin, yaşlandıkça karaciğeriniz LDL kolesterolü daha az giderir.

• Şeker hastalığı.

  Yüksek kan şekeri, çok düşük yoğunluklu lipoprotein (VLDL) ve düşük HDL kolesterol adı verilen tehlikeli bir kolesterol seviyesinin yükselmesine katkıda bulunur. Yüksek kan şekeri de arterlerinizin astarına zarar verir.

Komplikasyonlar

• Göğüs ağrısı.

  Kalbinize kan sağlayan arterler (koroner arterler) etkilenirse, göğüs ağrınız (anjina) ve diğer koroner arter hastalığı semptomlarınız olabilir.

• Kalp krizi.

  Plaklar yırtılır veya yırtılırsa, plak rüptür bölgesinde bir kan pıhtısı oluşabilir – kan akışını engeller veya serbest kalır ve aşağı yönde bir arter tıkar. Kalbinizin bir kısmına kan akışı durursa, kalp krizi geçirirsiniz.

• İnme.

  Kalp krizine benzer şekilde, bir kan pıhtısı beyninizin bir kısmına kan akışını engellediğinde inme meydana gelir.

Önleme

Kolesterolünüzü düşürebilen aynı kalp-sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri, ilk etapta yüksek kolesterol almanızı önlemeye yardımcı olabilir. Yüksek kolesterolü önlemeye yardımcı olmak için şunları yapabilirsiniz:

• Meyveleri, sebzeleri ve kepekli tahılları vurgulayan düşük tuzlu bir diyet yiyin
• Hayvansal yağların miktarını sınırlayın ve ılımlılıkta iyi yağlar kullanın
• Fazla kilo verin ve sağlıklı kilo verin
• Sigarayı bırakmak
• Haftanın çoğu gününde en az 30 dakika egzersiz yapın
• Eğer varsa, ölçülü bir şekilde alkol alın
• Stres Yönetimi

Kolesterol nedir?
Kolesterol yaşam için gerekli olan mum kıvamında yağımsı bir maddedir. Kolesterol beyin, sinirler, kalp, bağırsaklar, kaslar, karaciğer başta olmak üzere tüm vücutta yaygın olarak bulunur. Vücut kolesterolü kullanarak hormon (kortizon, seks hormonu….), D vitamini ve yağları sindiren safra asitlerini üretir. Bu işlemler için kanda çok az miktarda kolesterol bulunması yeterlidir. Eğer kanda fazla miktarda kolesterol varsa bu kan damarlarında birikir ve kan damarlarının sertleşmesine, daralmasına (arteriyoskleroz) yol açar. Arteriyosklerozda damar duvarında biriken tek madde kolesterol değildir; akyuvarlar, kan pıhtısı, kalsiyum… gibi maddeler de birikir. Toplumda arteriyoskleroz için damar sertliği, damar kireçlenmesi gibi ifadeler de kullanılmaktadır.Damarlar tüm vücutta yaygın olarak bulunur ve kalp, beyin, böbrek… gibi organlara kan taşıyarak bu organların görev yapmasını sağlar. Kolesterol hangi organın damarında birikirse o organa ait hastalıklar ortaya çıkar. Örneğin; kalbi besleyen atardamarlarda (koroner arterler) kolesterol birikimi olursa göğüs ağrısı, kalp krizi gibi sorunlar oluşur. Böbrek damarlarında kolesterol birikimi yüksek tansiyon ve böbrek yetmezliğine yol açabilir.

İyi kolesterol-Kötü kolesterol
Kolesterol, yağımsı bir maddedir. Normal koşullarda, yağ suyun içinde çözünmez. Kolesterol de su özelliklerini taşıyan kanda normal koşullarda çözünmez. Kolesterol, kanda çözünmesi ve taşınması için karaciğerde bir protein ile birleştirilir (paket edilir). Bu kolesterol ile protein birleşimine lipoprotein adı verilir. Değişik tipte lipoproteinler vardır:1.LDL (low density lipoprotein, düşük yoğunluklu lipoprotein): Kötü huylu kolesteroldür.2.HDL (high density lipoprotein, yüksek yoğunluklu lipoprotein): İyi huylu kolesteroldür.HDL ve LDL kolesterolden başka lipoproteinler de vardır.
Yağ metabolizması bozukluğu olan hastaların yaptırdığı diğer bir kan incelemesi de trigliserid ölçümüdür. Trigliserid de kolesterol gibi kanda çözünen bir yağdır. Kan trigliserid düzeyi ile arteriyoskleroz arasındaki ilişki kolesterol kadar belirgin değildir.

Yüksek kolesterol nedir?
Kanda kolesterol ve LDL-kolesterolün yüksek olması hasta için risk taşır. HDL-kolesterolün düşük olması da bir risktir.
20 yaşın üzerinde Kan kolesterol düzeyi
200 mg/dl’nin altı istenilen düzeydir.
200-239 mg/dl arası sınırda yüksek’tir.
240 mg/dl’nin üstü ise yüksektir.
Kan LDL-kolesterol düzeyi
130 mg/dl’nin altı istenilen düzeydir.
130-159 mg/dl arası sınırda yüksek’tir. <br<160 mg=”” dl’nin=”” üstü=”” ise=”” yüksektir.<br=””>Kan HDL-kolesterol düzeyi
35 mg/dl’nin altı düşüktür.
Kanda Kolesterol >200 mg/dl
veya LDL-kolesterol>130 mg/dl
veya HDL-kolesterol <35 mg/dl İSE >RİSK FAZLADIR</br<160>
HDL-kolesterol yükseldikçe risk azalır. Ortalama HDL-kolesterol düzeyi kadında 55 mg/dl ve erkekte 45 mg/dl’dir yani kadınlar bu yönden daha şanslıdır.

Kan trigliserid ölçümüne göre sınıflandırma

< 200 mg/dl —-> Normal
200-400 mg/dl —-> Sınırda yüksek
400-1000 mg/dl —-> Yüksek
> 1000 mg/dl —-> Çok yüksek

Kanda kolesterolün yüksek olması bir yağ metabolizması bozukluğudur. Yağ metabolizması bozukluğundan şüphe edilen bir hastada yapılması gereken kan alınarak öncelikle kolesterol, LDL-kolesterol, HDL kolesterol ve trigliserid düzeyi ölçülmesidir. Tedaviye karar vermeden önce bu değerler en az 2 kere ölçülmelidir.Tedavi düzenlenirken öncelikle LDL-kolesterol düzeyleri temel alınmalıdır.

Kolesterol niye yükselir?
Kanda kolesterol düzeyini etkileyen çok sayıda faktör vardır. Bu faktörlerin bazıları önlenebilir niteliktedir. Bunlardan bazıları:
1.Kalıtımsal Faktörler
2.Gıdalar
3.Şişmanlık
4.Stres

gibi faktörler kolesterolü ve kötü huylu kolesterolü yükseltir.Düzenli egzersiz iyi huylu kolesterolü yükseltir ve kötü huylu kolesterolü azaltır.60-65 yaşa kadar yaşla birlikte kolesterol düzeyi artar. Kadınlarda menopozdan sonra kolesterol düzeyi artar.

Kolesterol yükselmesine yol açan hastalıklar
Bazı hastalıklarda kolesterol düzeyi yükselir. Bu hastalıkları ikiye ayırarak incelemek mümkündür:
1.Kalıtsal yağ metabolizması hastalıkları
A.Hipotiroidi: Tiroid bezinin yetersiz çalışması.
B.Karaciğer hastalıkları
C.Nefrit: Böbreğin mikrobik olmayan iltihabi hastalıkları
D.Şeker hastalığı
E.Şişmanlık
F.Bazı ilaçlar
2.Diğer hastalıklar

Kolesterolün önemi nedir?
Kalp ve damar hastalıkları Türkiye’de ve diğer ülkelerde ölüm ve kalıcı sakatlıklara yol açan yaygın sorunlardır. Türkiye’de 6 milyon kişide kan kolesterol düzeyi sınırda yüksek (200-239 mg/dl) ve 2 milyon kişide yüksektir (240 mg/dl). Gelişmiş ülkelerde ölüm nedenleri arasında kalp ve damar hastalıkları ilk sıradadır ve yüksek kolesterol, yüksek tansiyon, şişmanlık gibi sorunların düzeltilmesi ile bu ölümler önlenebilir veya geciktirilebilir. Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü kalp ve damar hastalıklarını 1 numaralı insanlık düşmanı ilan etmiştir.Kalp ve damar hastalıklarını kolaylaştıran faktörlere kardiyovasküler risk faktörleri adı verilir. Kanda kolesterol ve LDL-kolesterolün yüksek olması hasta için risktir ve kolesterol yüksekliği bir kardiyovasküler risk faktörüdür. HDL-kolesterolün düşük olması da bir risktir. Bu riske sahip hastalarda kalp krizi, felç, damar tıkanması, böbrek yetmezliği gibi hastalıkların ortaya çıkma olasılığı daha fazladır.

Kardiyovasküler Risk Faktörleri
Kolesterolü yüksek hastalarda, kardiyovasküler risk faktörlerinin değerlendirilmesi ve mümkünse değiştirilmesi, tedavinin temel noktalarından birisidir. Kolesterolü yüksek hastalarda, kolesterol yüksekliği dışındaki kardiyovasküler risk faktörlerine de sık rastlanır ve bu kardiyovasküler risk faktörlerinin düzeltilmesi ile kardiyovasküler kalıcı hasar ve ölüm riski kesin olarak azaltılır. Aşağıda kardiyovasküler risk faktörleri özetlenmiştir:
Hipertansiyon
Lipid (yağ) metabolizması bozukluğu, Kolesterol yüksekliği
Sigara Diyabetes mellitus (şeker hastalığı)
Şişmanlık
Fiziksel aktivite azlığı ve sedanter yaşam
Yüksek hematokrit (kanda çok fazla hücre bulunması)
Artmış trombojenik faktörler (kanı pıhtılaştıran faktörler )
İleri yaş
Erkek cinsiyet
Aile öyküsü
Tip A kişilik yapısı (mükemmeliyetçi, obsesif hırslı ve gergin kişilik)
Östrojen eksikliği
Alkol yoksunluğu (alkol bağımlılığı)
Fibrinojen yüksekliği
Ürik asit yüksekliği
Lipoprotein (a)
Belirgin beyin, kalp, böbrek veya damar hastalığı

Hipertansiyon, her yaş, cins, ırk için önemli bir kardiyovasküler risk faktörüdür ve hem büyük hem küçük tansiyonun yükseldikçe kardiyovasküler risk artmaktadır. Hipertansiyon tedavisi ile kardiyovasküler risk azalmaktadır.

Lipid (yağ) metabolizması bozuklukları, majör ve düzeltilebilir kardiyovasküler risk faktörlerinden birisidir. Yapılan tüm büyük çalışmalarda serum kolesterol düzeyi ile kardiyovasküler risk arasındaki ilişki gösterilmiştir. HDL-kolesterolün düşüklüğü de bir kardiyovasküler risk faktörüdür. Diyetin kolesterol içeriği ile kardiyovasküler risk arasında da doğrudan ilişki vardır.

Şişmanlık ile koroner arter hastalığı arasındaki ilişki birçok çalışmada gösterilmiştir. Ancak şişman hastalarda, hipertansiyon, fiziksel aktivite azlığı, diyabetes mellitus (şeker hastalığı) ve lipid metabolizması gibi diğer kardiyovasküler risk faktörlerine da daha sık rastlanır ve bu kardiyovasküler risk faktörler, şişmanlığın bağımsız etkisini maskeleyebilir.

Günümüzde şişmanlık tanım ve sınıflandırmasında beden kitle indeksi kullanılmaktadır.Beden kitle indeksi=Beden ağırlığı(kg)/Boy(m)2 formülü ile hesaplanır.Örneğin vücut ağırlığı 85 kg, boyu 1.74 m olan bir insanda;Beden kitle indeksi=85/1.74×1.74=28’dir.Beden kitle indeksine göre kilo durumu aşağıda özetlenmiştir.<18.5   Zayıf18.5-24.9  Normal (sağlıklı)25-29.9  Fazla kilolu (gürbüz)30-39.9  Şişman>40   Tehlikeli şişmanYukarıdaki örnekteki kişi gürbüzdür.

Beden kitle indeksinizi hesaplayınız.

Yetersiz egzersiz kardiyovasküler riski arttırır. Öte yandan sedanter yaşam, kan şekeri, kolesterol ve kan basıncı kontrolunu zorlaştırır. Düzenli egzersiz yapanlarda, koroner arter hastalığı riski de azalır.

Diyabetes mellitus (şeker hastalığı) iyi bilinen bir kardiyovasküler risk faktörüdür. Ayrıca diyabetik hastalarda lipid (yağ) metabolizmasi bozuklukları, hipertansiyon, şişmanlık gibi diğer kardiyovasküler risk faktörleri de sıktır.

Sigara, koroner arter hastalığı sıklığını arttırdığı gibi diğer kardiyovasküler risk faktörlerinin etkisini de arttırır. Sigara içimi, Türkiye’deki en önemli sağlık problemlerinden birisidir ve ne yazık ki kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Sigaranın bırakılması ile koroner arter hastalığı riski azalır ve bu azalma 12 ay sonra en belirgin hale gelir.

Tip A kişiliğine sahip kişiler, mükemmeliyetçi, obsesif, hırslı ve gergin bir özellik sergilerler.

Yüksek kolesterolün vücuda verdiği zararlar
Kanda aşırı miktarda bulunan kolesterol yavaş yavaş (yıllar içinde) damar duvarında birikir. Bu birikim sonucu o damarda daralma, tıkanma ortaya çıkar. Bu durum bir su borusunda pisliklerin birikmesine benzetilebilir. Kolesterol hangi damarda birikmişse o damarla ilişkili sorunlar ve hastalıklar ortaya çıkar.Kolesterol yüksekliğinde belirti ve bulgular çoğu zaman ani kolesterol yükselmesine bağlı değildir, uzun süreli kolesterol yüksekliğinin damar duvarında kolesterol birikmesine yol açmasının sonucudur. Yani kolesterolünüz şu andaki değerinin 2-3 katına yükselse ve 3-4 saat yüksek kalsa size bir zararı olmaz. Asıl sorun sizde daha önce uzun süreli kolesterol yüksekliği olmasıdır.Kalbi besleyen damarlarda (koroner arter) kolesterol birikimi bu damarlarda tıkanma ve daralmanın sonucu göğüs ağrısı, kalp krizi ve kalp yetmezliği gibi sorunlara neden olur. Bunların sonucu hasta koroner by pass ameliyatı (cerrahi olarak darlığın ortadan kaldırılması) veya anjiyoplasti (balonla daralmış koroner arterin genişletilmesi) işlemine ihtiyaç duyabilir.Beyini besleyen boyun damarlarında kolesterol birikimi olması felçlere, konuşma bozukluklarına, dengesiz yürümeye, bilinç kaybına yol açar.Böbrek damarlarında kolesterol birikimi yüksek tansiyon ve böbrek yetmezliğine yol açabilir.Ana atardamarda (aort) kolesterol birikimi de tehlikelidir. Buradan kopan kolesterol birikintileri daha küçük damarları tıkayarak çok değişik sorunlara yol açabilirler: Bağırsağı besleyen damarları tıkayarak bağırsak ölümüne, göz damarlarını tıkayarak körlüğe, bacak damarlarını tıkayarak gangrene… yol açabilirler.
Kolesterol yüksekliğine bağlı sorunlar ortaya çıktığı zaman hasta geç kalmış olabilir; bu nedenle kolesterol yüksekliğini önlemek, yükselmişse düşürmek çok önemlidir.

Kolesterol-yüksek tansiyon ilişkisi
Kolesterol ve yüksek tansiyon arasında doğrudan bir ilişki yoktur. Yani kolesterol yüksekliği yüksek tansiyona, yüksek tansiyon kolesterol yüksekliğine yol açmaz. Ancak ikisinin hedefi ve zarar verdiği organ aynıdır: Kan damarları. Yüksek tansiyon kan damarındaki basıncı yükselterek aşınma, yırtılmalara neden olur. Bu durum su borusu içindeki basıncın artmasına bağlı sorunlara benzetilebilir. Yüksek kolesterol de damar duvarında kolesterol birikimine yol açarak damarlarda daralma, tıkanmalara yol açar. Yüksek tansiyon ve kolesterol yüksekliği kan damarına diğerinin verdiği zararın şiddetini arttırır ve ortaya çıkmasını çabuklaştırır. Bu nedenle hem kolesterol yüksekliği hem de yüksek tansiyon tedavi edilmelidir.

KAYNAK:http://www.ozelmarifetasml.k12.tr/saglik_detay.asp?kategori=142